Kabızlık birçok nedeni olabilecek bir belirtidir.Az miktarda,sert kıvamda,seyrek ve güç dışkılama olarak algılanabilir.Dışkılamada güçlük,dışkılama sonrası boşalmamışlık duygusu gibi normal süre ve kıvamda dışkılama olmasına rağmen bazı hastalar tarafından yanlışlıkla kabızlık olarak değerlendirilip kendince , bilinçsizce tedaviye başlayan bir çok kişi vardır.Bu şekilde yanlış tedavi ile sonradan ciddi sorunlar doğabilir.
Kabızlık bir belirtidir,hastalık değildir.Ancak bu belirtiye yol açan çok sayıda organik hastalık olduğu unutulmamalıdır.
Kabızlıkta dışkının niteliği sert olmasıdır.Diğer niteliği dışkılama miktarıdır.Toplumlara,bireylere ve yiyeceklere bağlı olarak değişmekle birlikte;haftada 3 ve daha az dışkılama sert ve zor dışkılama ile birlikte alındığında kabızlık olarak değerlendirilebilir
Nedenleri
Doğuştan olma bozukluklar,kültürel,psikolojik,çevresel faktörler,dışkılama ihtiyacının uygun koşullar olmadığı için baskılanması barsakta gaitanın ilerlemesini zorlaştıran hastalıklar,yaşlılarda uygun dışkılama pozisyonunu engelleyen bozukluklar,eklem sorunları,parkinson hastalığı gibi bazı nörolojik hastalıklar,hareket azlığı kabızlık nedeni olabilir.Kullanılan bazı ilaçlar da ,kabızlık nedeni olabilir.
Bu saydığımız nedenler dışında ülkemizde ve batı dünyasında en sık kabızlık nedeni; barsak sağlığı yönünden yanlış beslenme sonucunda gelişen kabızlıktan kurtulmak için alınan ve bir müddet sonra alışkanlık yapan bir çok kabızlık ilaçlarının yanlış ve uygunsuz kullanımıdır.
Lifli Gıdalar ve Kabızlık
Kişinin normal alışkanlığından farklı olarak haftada 2’den az sayıda sert ve zor dışkılama yapması kabızlık olarak tanımlanabilir. Bunun bir yıldan fazla sürmesi ise kronik kabızlık olarak adlandırılır. Bununla beraber bir yıldan uzun süren haftada iki defadan az dışkılama yapılması ve her dört dışkılamadan birinde yetersiz boşalma hissi olması, her dört dışkılamadan birinde dışkının keçi pisliği gibi sert ve küçük olması ve dışkılama süresinin dörtte birinden fazla zorlu ıkınma yapmanın gerekliliği de bir diğer kabızlık tanımıdır.
Dikkat edilirse bu ifadeler bir hastalıktan ziyade kişinin ifade ettiği bir şikayeti tanımlamaktadır. Kabızlığın bir şikayet olmasına karşın, kabızlığı ortaya çıkaran hastalıklar da vardır. Bazıları ise barsak tıkanması gibi ciddi ve acil tedavi gerektirebilir. Kronik kabızlık çeken hastalar şikayetlerine az çok alışmış durumdadırlar ve hatta kendileri için bazı değişik tedavi yöntemleri geliştirmişlerdir. Kayısı ve erik gibi meyve tüketimini artırma, sabahları aç karına zeytinyağı içme ve çok zorda kalınca sinemaki çayı içme gibi uygulamalar halk arasında çok yaygındır.
Aç karına zeytinyağı içmek ve uzun süre ve sık olarak sinemaki çayı kullanmak kabız hasta için uygun değildir, zira her seferinde kullandığı miktarı artırmak zorunda kalır. Bununla beraber kayısı, erik meyveler ve sebze gibi diğer lifli gıdaların alınımı her zaman önerilecek bir uygulamadır. Fazla miktarda lif ihtiva eden bu gıdalar büyük abdestin yumuşak kıvamda olmasını ve barsaktan hızlı geçişini sağlar ve dışkılamayı kolaylaştırır.
Halk arasında barsak tembelliği olarak tanımlanan, büyük abdest içeriğinin kalın barsaktan geçiş süresinin uzadığı durumlarda lifli besinleri daha çok tüketmek kabızlık şikayetlerinin azalmasına neden olabilir. Bunun yanı sıra tedaviyi etkileyen diğer tıbbi yöntemlerin uygulanması gerekir. Fazla sıvı almak, hareketliği artırmak veya ekzersiz yapmak, kabızlığa neden olan ilaçları değiştirmek, stres faktörünü azaltmak bunlardan bazılarıdır.
Sindirilemeyen lifli gıdalar kalın bağırsağa kadar ulaşır ve burada bakteriler tarafından kısmen parçalanarak insan için faydalı besinler haline dönüştürülebilir. Parçalamayan diğer lifler ise büyük abdest içeriği olarak yoluna devam eder. Bunlar bünyesinde su tutar ve kitle oluşturur, daha fazla hacım kaplar ve büyük abdestin sulu kalmasını sağlayarak kolaylıkla makata doğru ilerlemesini sağlar. Böylece besin artıklarının bağırsakta kalma süresi azalır ve sertleşmesi engellenir. Bir yetişkin insanın gıda içeriği olarak bir günde ortalama 30-40 gram lif alması gerekmektedir. Lif denilen organik moleküller genellikle bitkilerin sert olan kısımlarında bulunur ve bitkilerin yapı taşlarını oluşturur. Patatesin kabuğu ve elmanın çekirdek yuvası bu lifler için iyi bir örnektir.
Pratik Öneriler
Sabahleyin aç karna birkaç adet kuru kayısı ,kuru incir veya kuru erik üzerine 2 bardak su içildikten sonra yapılacak bol bir kahvaltı sonrası tuvalet ihtiyacı olsun ya da olamsın tuvalete gidip 10-20 dk oturulmalıdır.Bu şekilde sağlanabilinicek bağırsak alışkanlığı uzun süreli rahatlatıcı olacaktır.Birey hergün sabahları bu dışkılama girişimine zaman ayırılmalıdır.Bu dışkılama eğitiminde gençlerde daha iyi neticeler alınmaktadır.Ozmotik dışkılatıcılar (Magnezyum tuzları sodyum fosfat,laktiloz bu gruptandır)emniyetle uzun süre kullanılabilir.Barsak hareketlerini uyarak dışkılama meydana getirenler piyasada birçok tablet ya da draje şeklinde hazır olarak bol miktarda tüketilmektedir.Elektronik bozuklukları,kemik erimesi ,protein kaybı ve bağımlılık yapabilirler.Bazıları uzun süre kullanıldıklarıda barsak mukozasında pigment birikimine neden olarak melanosis koli adı verilen oluşuma yol açabilirler.Özellikle barsak hareketlerini arttıracak etki gösteren dışkılatıcılar barsak duvarı içerisindeki sinirlerin harabiyetine yol açar.Arkasından kolay kolay düzelmeyen şiddetli kabızlık meydana gelmektedir.
Hamilelikte Kabızlık
Hamilelik sırasında kadınların en sık yakındığı konuların başında gelenlerden birisi de kabızlık yani konstipasyondur. Bu durumun temel nedeni hamilelik sırasında salgılanan progesteron hormonunun düz kaslar üzerinde yarattığı etkidir. Düz kaslar vücudumuzda kendi kontrolümüz dışında çalışan kaslardır ve bu nedenle istemsiz kaslar olarak da adlandırılırlar. Mide, barsaklar, idrarı böbreklerden mesaneye taşıyan üreterler istemsiz yani düz kaslara örnek olarak gösterilebilir.
Progesteron hormonu vücuttaki hemen hemen tüm düz kaslarda yavaşlamaya neden olur. Bu nedenle barsaklarınız içindeki besin artıkları hamilelik öncesi dönemde olduğu kadar hzılı ilerleyemez. Bu durumun doğal sonucu da kabızlıktır.
Öte yandan hamilelik ilerleyip rahim büyüdükçe barsaklar üzerinde yarattığı baskı da başka bir konstipasyon etkeni olabilir.
Kabızlığa yol açan etkenleriden bir diğeri de beslenme alışkanlığıdır. yeteri kadar lif ve sıvı alınmaması dışkının sertleşmesine neden olur.
Hamilelik sırasında kullanılan demir ilaçları da kabızlığa neden olabilirler.
Kabzılık hamilelik sırasında herhangi bir dönemde ortaya çıkabilir. Dönem dönem azalıp artış gösterebilir.
Önlemler
Hamilelik sırasında konstipasyon yakınmasını en aza indirmek için bazı önlemler alınabilir. Bunlardan en önemlisi bol miktarda lif yani fiber tüketmektir. Bol miktarda meyve ve sebze yemek soruna yardımcı olacaktır.
Bir diğer önlem de yeterli miktarda sıvı almaktır. Hamile bir kadın günde en az 8-10 bardak su içmelidir.
Düzenli egzersiz yapan kadınlarda da kabızlık sorununa dah az rastlanmaktadır.
Tüm bu önlemler işe yaramadığı taktirde doktorunuz dışkıyı yumuşatacak ve gebelik sırasında kullanımı güvenli olan ilaçlar önerebilir.
Konu: Kabızlık 
Cuma Eyl. 26, 2008 5:42 pm
